Morele stress is het wrange gevoel dat zorgverleners ervaren wanneer zij hun waarden en visie op goede zorg niet in de praktijk kunnen brengen.

Wanneer zorgverleners er in de dagelijkse praktijk niet in slagen om de goede zorg te verlenen die ze zouden willen verlenen (om allerhande redenen, zoals werkdruk, twijfel, gebrek aan kennis…) uit zich dit in een wrang gevoel van falen, machteloosheid, frustratie, ontgoocheling, verontwaardiging, schuldgevoel, twijfel, woede…

Morele stress is een specifieke vorm van stress die verschilt van andere vormen van stress op het werk, zoals emotionele stress of ‘gewone’ werkstress.

Zorgverleners kunnen ‘gewone’ werkstress ervaren wanneer zij een grote werkdruk ervaren, bijvoorbeeld wanneer zij veel taken moeten uitvoeren en/of onder tijdsdruk dienen te werken.

Uit de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor van 2013 (SERV) blijkt dat bijna 40% van de medewerkers in de residentiële ouderenzorg (woonzorgcentra) een problematische werkdruk ervaart. Dat is niet min en zorgt voor een aanzienlijke belasting bij zorgverleners. Toch is dit niet hetzelfde als morele stress, hoewel tijdsdruk morele stress absoluut in de hand kan werken (zie: belemmerende factoren).

Daarnaast kunnen zorgverleners ook emotionele stress ervaren. Dit is het geval wanneer er bijvoorbeeld een persoonlijk conflict is tussen collega’s, of wanneer zorgverleners geraakt worden door het overlijden van een bewoner. Ook deze vorm van stress kan een duidelijke impact hebben op zorgverleners.

Morele stress is een vorm van emotionele stress met een morele component. Bij morele stress speelt ethiek een rol.

Ethiek in de zorg gaat over de vraag: ‘Wat is het goede? Hoe kan ik goed doen?’. Morele stress ontstaat wanneer zorgverleners hun eigen en/of professionele waarden over goede zorg niet in de praktijk kunnen brengen.

De spanning tussen wie we zijn (reële) en wie we willen zijn (ideale) creëert een gezonde spanning of stress die blijft inspireren, een doel geeft om naar te streven. Maar, wanneer zorgverleners frequent en/of intens geconfronteerd worden met de kloof die er bestaat tussen wat zij beschouwen als goede zorg en de zorg die zij in de praktijk brengen, raakt dit aan de authenticiteit en identiteit als zorgverlener en als mens. Daarom is morele stress als het ware een diepere vorm van stress – het raakt aan de kern van de persoon van de zorgverlener.