Morele stress is het wrange gevoel dat
zorgverleners ervaren
wanneer zij hun waarden en visie op goede zorg
niet in de praktijk kunnen brengen
WAT IS MORELE VEERKRACHT?
Morele veerkracht is het vermogen om het evenwicht te herstellen of te behouden na een ingrijpende, langdurig en/of frequent voorkomende ervaring(en) van morele stress.
In balans blijven bij moreel stresserende gebeurtenissen vergt morele veerkracht.
Morele stress kan het evenwicht verstoren, de zorgverlener uit balans’ halen. Dit door een onevenwicht tussen de eisen die door een bepaalde situatie van morele stress gesteld kunnen worden (draaglast) en de capaciteiten die aanwezig zijn om die situatie van morele stress het hoofd te kunnen bieden (draagkracht).
Het bouwen aan capaciteiten van teams en individuele zorgverleners om morele stress op een goede manier te hanteren (een moreel veerkrachtige ingesteldheid) vraagt engagement en betrokkenheid op verscheidene niveaus. Men kan van medewerkers bijvoorbeeld niet verwachten om te gaan met morele stress wanneer men van bovenuit morele stress niet erkent, niet bespreekbaar maakt en er ook niet voor openstaat organisatorische belemmeringen aan te pakken.
Daarom is het belangrijk om af te stappen van het problematische’ draagkracht-draaglastdenken, dat zich enkel focust op (het ontbreken van) vaardigheden van individuele zorgverleners, en de rol van ondersteuning van de organisatie te erkennen. Het draagvlak van de organisatie is fundamenteel. Wil men zorgverleners moreel veerkrachtiger maken, dan dient men in te zetten op een moreel veerkrachtige organisatie, die het draagvlak of de ondersteuning biedt voor een goede balans tussen draagkracht en draaglast van haar teams, medewerkers én leidinggevenden.
Lees meer over het model van draagkracht, draaglast en draagvlak bij Actiemodel.
OP VERSCHILLENDE NIVEAUS
Een moreel veerkrachtige medewerker herkent de eigen morele stress, kan dit bespreekbaar stellen, grijpt deze aan om ervaringen te delen met collega’s, zoekt hulpbronnen en formuleert verbetervoorstellen, zoekt naar betekenis en achterliggende waarden in het handelen.
- Wat voel ik en waarom?
- Wat helpt mij om met morele stress om te gaan?
- Wat vind ik belangrijk in de zorg?
- Wat is goede zorg voor mij?
- Wat neem ik mee uit deze ervaring? Wat kan ik hieruit leren?
Een moreel veerkrachtig team is zich bewust van de aanwezigheid van morele stress, de impact op de onderlinge verhoudingen, het belang van een gedeelde visie op goede zorg en het belang van waarderende en constructieve cultuur.
- Wat bezorgt ons morele stress en welke gevolgen heeft dit?
- Wat hebben wij aan elkaar?
- Wat kunnen wij als team leren uit ervaringen van morele stress?
- Waar gaan en staan wij samen voor?
- Hoe gaan wij om met feedback m.b.t. de kwaliteit van de zorg?
Een moreel veerkrachtige leidinggevende (h)erkent morele stress bij de medewerker, heeft aandacht voor die situaties die morele stress uitlokken, grijpt deze aan om verbetervoorstellen te zoeken met het team, stimuleert en faciliteert ethische reflectie.
- Heb ik aandacht voor morele stress bij mijn medewerkers?
- Creëer ik mogelijkheden om aan ethische reflectie te doen binnen het team?
- Bevraag ik bij mijn team situaties die morele stress uitlokken?
Een moreel veerkrachtige organisatie is zich bewust van de emotionele impact van een zorgend beroep , beschouwt morele stress als een psychosociaal risico en erkent haar gedeelde verantwoordelijkheid. Zij maakt ‘goede zorg’ mogelijk door ondersteunende processen en structuren en bouwt aan een ethische infrastructuur die een ethische cultuur kan initiëren.
- Maakt aandacht voor morele stress deel uit van ons welzijnsbeleid?
- Ondersteunen wij onze leidinggevenden in het uitdragen van een ethische cultuur?
- Zijn onze processen en structuren afgestemd op en ondersteunend voor de ethische cultuur die wij willen installeren?